HƯỞNG ỨNG NGÀY THẾ GIỚI KHÔNG THUỐC LÁ 31/5 VÀ TUẦN LỄ QUỐC GIA KHÔNG THUỐC LÁ 25-31/5/2025

 Tại Việt Nam có hơn 15 triệu người hút thuốc lá; có 25 căn bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá như: đột quỵ, mạch vành, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, ung thư phổi… là những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở Việt Nam. Việc sử dụng thuốc lá đang gây ra gánh nặng nghiệm trọng và ngày càng gia tăng về bệnh tật và tử vong sớm, cũng như chi phí y tế. Thiệt hại kinh tế do thuốc lá ước tính là 108 nghìn tỷ đồng mỗi năm. Con số này lớn hơn gấp 5 lần so với đóng góp của nguồn thu thuế thuốc lá cho ngân sách quốc gia…

 Theo Báo cáo của Bộ Y tế tỷ lệ sử dụng thuốc lá điếu thông thường trong nam giới trưởng thành giảm trung bình 0,5% mỗi năm từ 47,4% năm 2010 xuống còn 38,9% năm 2023. Tại Bình Định, theo điều tra năm 2024, tỷ lệ hút thuốc lá những năm qua đã giảm rõ rệt, đó là nỗ lực của tất cả chúng ta đã cố gắng thực hiện công cuộc phòng, chống tác hại của thuốc lá (PCTHCTL) thuốc lá những năm qua. Tuy nhiên tỷ lệ hút thuốc lá ở người trưởng thành tại Bình Định năm 2024 còn tương đối cao, nhất là ở giới nam 33,2%, nữ giới chiếm 0,2%. Hút thuốc lá thụ động tại nhà ở người không hút thuốc tìm ẩn nguy cơ mắc bệnh do thuốc lá còn rất lớn. Đối với thuốc lá điện tử điều tra cho thấy với 15,8% người dân đã từng nghe về thuốc lá điện tử, 1,5% đã từng sử dụng và 0,3% đang sử dụng, chủ yếu ở nhóm tuổi 15–24...

Công tác PCTHCTL trong cả nước cũng như của riêng tỉnh ta vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức. Nhìn chung tỷ lệ sử dụng thuốc lá tuy đã giảm nhưng vẫn còn cao, đặc biệt là nam giới. Trong khi đó các sản phẩm thuốc lá mới xuất hiện (thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, thuốc lá hút Shisha) đang làm gia tăng trong tỷ lệ sử dụng các sản phẩm này ở đối tượng thanh thiếu niên và phụ nữ trẻ. Giảm tỉ lệ sử dụng thuốc lá trong cộng đồng là mục tiêu quan trọng trong việc giảm các yếu tố nguy cơ đối với sức khoẻ, là quan điểm chỉ đạo trong Chiến lược quốc gia về PCTHCTL đến năm 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 24/5/2023. Ngày 30/11/2024 Quốc Hội đã ban hành Nghị quyết 173/2024/QH15 trong đó có nội dung về "cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển và sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng kể từ ngày 1/1/2025" nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là thanh, thiếu niên.

Với quyết tâm và trách nhiệm, tất cả chúng ta cần ưu tiên thực hiện nghiêm túc quy định của Luật PCTHCTL, cũng như tăng cường các giải pháp xây dựng “Môi trường không thuốc lá” để giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá nói chung và thuốc lá thế hệ mới.

Năm 2025, hưởng ứng Ngày thế giới Không thuốc lá 31/5, Tổ chức Y tế thế giới chọn chủ đề “vạch trần sự hấp dẫn giả tạo” với mục tiêu nhằm phơi bày chiến thuật của các tập đoàn thuốc lá trên thế giới trong việc quảng cáo sai sự thật, gây hiểu lầm thuốc lá không có hại để mở rộng thị trường tiêu thụ, đặc biệt là trong giới trẻ. Tổ chức Y tế thế giới kêu gọi các nước cùng chung tay thực hiện Chiến dịch truyền thông hưởng ứng Ngày Thế giới Không Thuốc lá 31/5 năm 2025 vì một tương lai khỏe mạnh hơn. Một số bằng chứng về các tuyên bố gây hiều lầm về tác hại của thuốc lá đối với sức khoẻ của các tập đoàn thuốc lá. Trên toàn cầu, ngành công nghiệp thuốc lá bán hàng nghìn tỷ điếu thuốc lá mỗi năm. Ngoài thuốc lá điếu thông thường, các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và túi nicotine được các công ty quảng bá với tên gọi là "sản phẩm giảm hại". Điều này đã làm cho nhiều người, đặc biệt là giới trẻ hiểu lầm rằng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng không có hại, không gây nghiện….

Có nhiều tuyên bố làm sai lệch nhận thức về tác hại mà các tập đoàn thuốc lá đưa ra như: “Ngành công nghiệp thuốc lá đóng góp cho nghiên cứu khoa học về tác hại của thuốc lá để bảo vệ sức khoẻ cộng đồng; Các công ty thuốc lá đang tuân thủ các quy định cấm quảng cáo; Sản phẩm thuốc lá nung nóng (IQOS) chỉ dành cho người lớn và giúp cai nghiện thuốc lá điếu thông thường; Ủng hộ Chính phủ các nước trong phòng chống tác hại thuốc lá…” Nhưng thực chất các bằng chứng từ các nghiên cứu do các tập đoàn thuốc lá cung cấp thường do chính các công ty thuốc lá tài trợ, không đảm bảo tính khách quan, minh bạch; Các tập đoàn thuốc lá trên toàn cầu sử dụng nhiều chiến lược quảng bá, tiếp thị tinh vi, chủ yếu nhằm vào thanh thiếu niên, phụ nữ và trẻ em gái thông qua các phương tiện truyền thông hiện đại, người có sức ảnh hưởng trong cộng đồng, tài trợ cho các hoạt động thể thao như đua xe, bóng đá...

Tổ chức Y tế thế giới đã khẳng định: “Không có bằng chứng nào chứng minh rằng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng ít gây hại hơn các sản phẩm thuốc lá điếu thông thường.” Thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng chứa nicotine là chất gây nghiện cao, gây hại đến sức khỏe đặc biệt là sự phát triển não bộ ở trẻ em và thanh thiếu niên. Tổ chức Y tế Thế giới kêu gọi các quốc gia: Thúc đẩy thực thi Điều 5.3 của Công ước khung về Kiểm soát thuốc lá (FCTC) của WHO để bảo vệ các chính sách phòng, chống tác hại của thuốc lá khỏi sự can thiệp của ngành công nghiệp thuốc lá.

Vì một tương lai khỏe mạnh hơn. Tất cả chúng ta cần tiếp tục:

- Theo dõi, giám sát chặt chẽ các hoạt động quảng cáo của ngành công nghiệp thuốc lá; Kiểm soát chặt chẽ và ngăn chặn sự can thiệp của ngành công nghiệp thuốc lá trong việc xây dựng các chính sách phòng, chống tác hại của thuốc lá.
- Không hợp tác, không nhận tài trợ của các công ty sản xuất, kinh doanh thuốc lá dưới mọi hình thức.
- Thực hiện các chính sách phòng, chống tác hại thuốc lá hiệu quả bao gồm:
+ Ủng hộ tăng thuế thuốc lá với mức đủ lớn để giá thuốc lá theo kịp mức tăng thu nhập bình quân đầu người và hướng tới mức thuế chiếm 75% giá bán lẻ để góp phần đạt mục tiêu giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá.
+ Thực hiện môi trường không thuốc lá.
+ Thực thi cấm toàn diện quảng cáo thuốc lá và nicotine trên các nền tảng số, mạng xã hội và trên các phương tiện giải trí; giám sát chặt chẽ hoạt động quảng cáo tại các điểm bán lẻ, trên các nền tảng xã hội hoặc trực tiếp trong trường học.
+ Tăng diện tích in cảnh báo sức khoẻ trên bao bì các sản phẩm thuốc lá.
+ Lồng ghép và tăng cường các chương trình cai nghiện thuốc lá vào các chương trình y tế quốc gia và các chương trình khác.
+ Thực thi nghiêm qui định cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng...